Wody artezyjskie i subartezyjskie - czym są?

Czym są wody artezyjskie i subartezyjskie?

 

Woda artezyjska pochodzi z warstwy wodonośnej zamkniętej między dwiema nieprzepuszczalnymi warstwami, np. skał lub gliny. Dzięki temu ciecz znajduje się pod wysokim ciśnieniem hydrostatycznym. Gdy warstwa ta zostanie przewiercona, woda może wypływać na powierzchnię sama, bez konieczności stosowania pomp. Właśnie to zjawisko samowypływu jest najczęściej kojarzone z wodą artezyjską i wpływa na jej popularność.

Woda subartezyjska również występuje w podobnych warstwach geologicznych, ale ciśnienie podziemne nie jest aż tak duże, by ciecz wypływała samoistnie. Dlatego konieczne bywa użycie pompy czy innej formy wspomagania wydobycia. Nie zmienia to jednak faktu, że skład i czystość tych wód może być zbliżona do wód artezyjskich, bo obie są głęboko chronione przed zewnętrznymi zanieczyszczeniami.

Jakie są różnice między wodą artezyjską a subartezyjską?

Choć zarówno wody artezyjskie, jak i subartezyjskie tworzą się w głębokich warstwach ziemi, ich podstawowa różnica dotyczy wysokości ciśnienia w warstwie wodonośnej:

Woda artezyjska wypływa samoczynnie na powierzchnię po wykonaniu odwiertu. Dzieje się tak, gdy ciśnienie jest wyższe niż ciśnienie atmosferyczne, a woda po prostu „szuka ujścia”. Taka warstwa najczęściej jest ściśle zamknięta między dwiema nieprzepuszczalnymi strukturami skalnymi lub gliniastymi, co dodatkowo stabilizuje i zwiększa ciśnienie wody.

Woda subartezyjska unosi się w odwiercie, ale nie osiąga poziomu terenu, bo ciśnienie jest za niskie na samowypływ. Mimo to wciąż może mieć podobnie dobrą jakość, bo pochodzi z podobnie ułożonych warstw geologicznych i jest zwykle chroniona przed zanieczyszczeniami. Różnica polega głównie na konieczności zastosowania pomp lub innych systemów wydobycia, co wpływa na koszty i sposób eksploatacji.

W praktyce obie wody mogą być bardzo czyste i zawierać cenne minerały, ale to artezyjska wzbudza większe zainteresowanie marketingowe, bo sam fakt samowypływu jest postrzegany jako coś wyjątkowego. Nie oznacza to jednak, że woda subartezyjska jest gorsza – jej skład może być równie dobry, a kluczowe znaczenie ma zawsze kontrola jakości i ochrona źródła przed zanieczyszczeniami.

Dlaczego wody artezyjskie i subartezyjskie są tak cenione?

Jednym z głównych powodów, dla których wody artezyjskie i subartezyjskie budzą zainteresowanie, jest ich czystość. Warstwy nieprzepuszczalne (np. glina) chronią wodę przed nawozami, ściekami czy pestycydami. Może to przekładać się na dobry smak i stabilny skład mineralny. Wiele osób uważa je za wody klasy premium, chociaż warto pamiętać, że samo określenie „artezyjska” czy „subartezyjska” nie przesądza o magicznych właściwościach zdrowotnych.

Brak jest twardych dowodów naukowych, by taka woda leczyła choroby czy działała znacznie korzystniej na organizm niż inne czyste wody głębinowe. Jednak z pewnością czystość i brak konieczności intensywnego uzdatniania (zwłaszcza chemicznego) to duży atut. Jeśli woda pochodzi z pewnego źródła i jest regularnie badana, możemy pić ją z większym zaufaniem.

Odpowiedzialne butelkowanie – nowy trend na rynku

W ostatnich latach klienci coraz częściej oczekują, że producenci wody nie tylko zapewnią wysoką jakość produktu, ale też będą działać w zgodzie ze środowiskiem. Dlatego powstają marki stawiające na ekologiczne rozwiązania – ograniczanie plastiku, korzystanie z materiałów z recyklingu czy energooszczędne procesy produkcji. Takie podejście wyróżnia się na tle masowej produkcji, w której nierzadko dominują plastikowe butelki typu PET, obciążające środowisko.

Na rynku znanych jest kilka marek, które próbują wprowadzić innowacje w tym zakresie. Jednym z przykładów jest VOSS, często kojarzona z „luksusowym” wizerunkiem. W praktyce jednak pozyskuje się tam głównie wodę z kranu, którą się następnie filtruje. Inna marka, Svalbardi, ściąga wodę ze stopionych lodów arktycznych, co zdaniem niektórych rodzi kontrowersje ekologiczne: transport z Arktyki zwiększa ślad węglowy, a pobieranie lodu z dalekiej północy może też ingerować w tamtejszy ekosystem.

Ose Water – przykład ekologicznej inicjatywy

Wśród producentów wody wyróżnia się też Ose Water z Norwegii. Firma działa od około 2017 roku i od początku stawia na stuprocentową ekologię. Przedsiębiorstwo zostało zbudowane z materiałów pochodzących z recyklingu, a woda pakowana jest nie w plastik, ale w karton. Dzięki temu minimalizuje się ilość odpadów, a sam proces butelkowania ma mieć jak najmniejszy wpływ na środowisko.

Źródło Ose Water znajduje się na wysokości około 600 stóp nad poziomem morza i 900 stóp ponad miejscem, w którym woda wypłynęłaby do jeziora. Przez około 110 dni woda wędruje przez warstwy piasku i żwiru, co stanowi formę naturalnej filtracji. Dodatkowo miejscowe skały metamorficzne (gnejs, granit) oraz duże ilości gliny (około 40%) chronią płyn przed wnikaniem zanieczyszczeń. Przed butelkowaniem producent usuwa jedynie drobne cząstki piasku, nie stosując agresywnej chemii.

Firma jest też zobowiązana do comiesięcznych badań wody. Wynika to z lokalnych przepisów, ale również z podejścia prokonsumenckiego. Do tej pory nie odnotowano obecności bakterii typu coli czy koliformnych, co potwierdza czystość wody. Ma ona pH w granicach 6,2–6,7 i twardość 4–6 stopni dH, co oznacza, że jest raczej miękka. Nie przypisuje się jej jednak żadnych cudownych cech zdrowotnych – producent podkreśla, że nie istnieją badania, które by to potwierdziły. Dla wielu osób liczy się po prostu pewne, sprawdzone i przyjazne dla środowiska źródło.